“Dicen que no hablan las plantas, ni las | fuentes, ni los pájaros, | Ni el onda con sus rumores, ni con su brillo | los astros, | Lo dicen, pero no es cierto, pues siempre | cuando paso, | De mi murmuran y exclaman: | Ahí va | la loca | soñando con la eterna primavera de la vida y de los | campos…“. Estes versos de Rosalía de Castro (1837-1885) ilustran a fascinación da poetisa galega pola natureza e cuxa obra poética está poboada, particularmente, de flores e plantas.

María López Sández, Fernando Cabo Aseguinolaza e María do Cebreiro Rábade Villar, profesores da Universidade de Santiago de Compostela, así o constataron tras un minucioso estudo da obra de Rosalía de Castro que lles levou a organizar o chamado “Herbario de Rosalía”, de cuxa creación se encargou a tamén profesora María Isabel Fraga Vila xunto á propia María López Sández que, xunto con Miguel Fraga Vila, responsable do tratamento fotográfico, constitúen o núcleo creador deste proxecto que navega entre a literatura e a botánica.

Formado por 150 pregos de plantas que figuran na obra de Rosalía de Castro, unha significativa selección púidose verse do 19 de febreiro ao 24 de marzo de 2022 no Invernadoiro dos Bonsáis do Real Xardín Botánico ( RJB-CSIC) de Madrid na exposición Herbario Rosalía de Castro. Nasín cando as prantas nasen coa que, en palabras dos seus comisarios, perseguen “render unha homenaxe á creadora literaria que nos ensinou a mirar a paisaxe doutra maneira”.

Un proxecto nacido en 2019

Segundo explica María López Sández, durante o ano 2019 ela mesma e María Isabel Fraga Vila realizaron un herbario físico inspirado na obra rosaliana, para o que tiveron que realizar previamente un baleirado completo da súa creación literaria, para localizar a totalidade das plantas e flores mencionadas.

“Logo, seguindo o ciclo anual e privilexiando os espazos que Rosalía de Castro percorreu e describiu nas súas obras, se selecionó o material. Unha importante serie de rosas, de acordo con máis dun centenar de mencións que aparecen na obra de Rosalía, pero tamén de herbas do cemiterio ou herbas do campo florido, en consonancia coa valoración da flora humilde que foi común aos autores marcados polo Romanticismo, desde William Wordsworth ata a propia Rosalía”, sinala López Sández á vez que, apunta, “sen o coñecemento de botánica de María Isabel Fraga, non se podería levar a bo termo este herbario” para aclarar que, “é máis literario que científico”.